Gan nhiễm mỡ ở giai đoạn đầu không có biểu hiện rõ ràng, thông thường chỉ phát hiện khi bệnh đã tiến triển nặng, gan sưng to. Tuy nhiên cần quan tâm khi phát hiện thấy các dấu hiệu như: Ăn không ngon miệng, mệt mỏi, buồn nôn, đầy bụng, vàng da hoặc có rối loạn nội tiết.
Y học cổ truyền cho rằng gan nhiễm mỡ thuộc về loại tích tụ và đàm ứ. Nguyên nhân phần nhiều do ăn uống không điều độ, tinh thần không thư thái, rượu chè quá mức, sinh ra can khí uất kết, thấp nhiệt đàm ẩm ứ đọng, khí huyết trở trệ dưới mạng sườn. Để chữa trị, YHCT chia ra các thể lâm sàng sau.
1. Can khí uất kết, đàm ứ trở lạc:
Triệu chứng: đau tức vùng hạ sườn phải, tức ngực, khó chịu, mệt mỏi, hay thở dài, chán ăn, buồn nôn, và với những thay đổi về cảm xúc tăng hoặc giảm, mở rộng gan hoặc sưng, lưỡi đỏ sẫm, rêu nhờn mỏng, xung mỹ bí ẩn.
Pháp điều trị: Sơ can lý khí hóa đàm
Bài thuốc: Sài hồ sơ can thang gia vị:
Sài hồ 12g, chỉ xác 8g, bạch thược 12g, cam thảo 6g, xuyên khung 8g, hương phụ 8g, thanh bì 8g, Phục linh 12g, Bạch truật 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
2. Thấp nhiệt trở trệ
Triệu chứng: hạ sườn phải trướng đầy khó chịu, miệng khô họng đắng, da vàng hoặc sạm, mắt khô, nước tiểu vàng, lượng ít, ăn uống kém, tiêu hóa trì trệ, gan mất chức năng sơ tiết.
Pháp điều trị: thanh nhiệt lợi thấp, nhuận gan giải uất.
Bài thuốc:Đại sài hồ thang
Chỉ thực 12g, Sài hồ 8g, Hoàng cầm 8g, Bạch thược 12g, Đại hoàng 3g, Bán hạ chế 12g, Sinh khương 3 lát, Đại táo 3 quả. Sắc uống ngày 1 thang.
3. Đàm thấp trở trệ
Triệu chứng: vùng hạ sườn phải đầy chướng, da sạm da tối, cơ thể nặng nề chậm chạp, đau nhói vùng gan, người mệt mỏi, sờ gan ở bờ sườn phải có thể phát hiện gan to, làm cả vùng bụng căng đầy.
Pháp điều trị: hóa đàm, hoạt huyết, thông kinh lạc
Bài thuốc: Nhị trần thang hợp Bình vị tán
Thương truật 12g, Cam thảo ( sao ) 4g, Hậu phác 12g, Trần bì 8g, Bạch linh 16g, Bán hạ chế 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
4. Tỳ hư thấp trệ:
Triệu chứng:Thể trạng bệu, hay mệt, đoản khí hay ra mồ hôi, ăn kém, đại tiện nát, chất lưỡi nhợt bệu, mạch hư nhược
Pháp điều trị: Kiện tỳ ích khí, táo thấp hóa trọc
Bài thuốc:Sâm linh bạch truật thang
Đẳng sâm 12g, Hoài sơn 12g, Bạch truật 16g, Phục linh 12g, ý dĩ nhân 12g,
Biển đậu 12g, Liên nhục 12g, Cát cánh 8g, Sa nhân 8g, Cam thảo 6g. Sắc uống ngày 1 thang.
5. Thể can tỳ lưỡng hư
Triệu chứng: đau âm ỉ ở vùng hạ sườn phải, bụng đầy trướng, đại tiện phân không thành khuôn, người mệt mỏi, váng đầu, bụng lạnh, ăn uống rất kém, chân tay không có lực.
Pháp điều trị: Ôn bổ tỳ dương, dưỡng can lý khí
Bài thuốc: Hoàng kì 10g, Bạch truật 12g, Hậu phác 12g, Đương quy 12g, Bán hạ chế 12g, Sinh khương 3 lát, Bạch thược 12g, Sài hồ 10g, Chích cam thảo 4g, Trạch tả 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
6. Khí trệ huyết ứ:
Triệu chứng: Hay gặp ở những bệnh nhân Đái tháo đường, viêm gan mạn tính hoặc có thể chất âm hư hỏa vượng, đau tức hạ sườn, ấn đau, ăn kém mệt mỏi, lưỡi tím kèm ban xuất huyết, rêu trắng mỏng, mạch tế sáp.
Pháp điều trị: Nhu can lý khí, hoạt huyết hóa ứ
Bài thuốc: Huyết phủ trục ứ thang
Đương qui 12g, Đào nhân 12g, Chỉ xác 8g, Sài hồ 8g, Cát cánh 8g, Ngưu tất 12g, Sinh Đại hoàng 6g, Hồng hoa 8g, Xích thược 12g, Xuyên khung 8g, Cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
Trong quá trình điều trị gan nhiễm mỡ cần có chế độ sinh hoạt điều độ, tăng cường vận động thể lực. Tay chân luôn được vận động để khí huyết lưu thông.
Hạn chế ăn mỡ động vật và chất nhờn béo, , hạn chế sử dụng bia, rượu, thuốc lá tăng cường ăn rau xanh, đậu, chú ý dùng các loại rau quả có vị chua. Theo đông y vị chua cải thiện được chức năng gan mật, tăng tiết dịch mật, tốt cho tiêu hóa.
Một số loại thực vật tốt cho người bị gan nhiễm mỡ như: táo mèo, yến mạch, ngô, tảo bẹ, tỏi, hành tây, táo tây, khoai lang, cà rốt, quả sung